Wyrównanie glikemii – hemoglobina glikowana czy codzienny monitoring?

Pacjenci wielokrotnie pytają jakie jest panaceum na długie życia z cukrzycą, ale bez poważnych powikłań narządowych. Odpowiedź wydaje się prosta – konieczne jest dbanie o dobre wyrównanie cukrzycy. Skąd jednak wiemy, że cukrzyca jest dobrze wyrównana?

Ponieważ zarówno zbyt wysokie stężenie glukozy, jak i zbyt niskie, może powodować niekorzystne zmiany w ustroju, warto zastanowić się, na podstawie jakich parametrów można wnioskować o dobrym wyrównaniu choroby. Wyrównanie cukrzycy zależne jest nie tylko od stężenia glukozy. Można je porównać do wozu zaprzężonego w cztery konie. Jeden zawiaduje glikemią, drugi poziomami ciśnienia tętniczego, trzeci stężeniem lipidów, wreszcie czwarty dba o to by wóz nie był zbyt ciężki do jazdy, czyli dba o masę ciała. Regulacja tych parametrów jest od siebie wzajemnie zależna. Chorzy zauważają, że gdy odżywiają się prawidłowo, normalizują się glikemie, poziomy ciśnienia są niż- sze, także poziom cholesterolu i triglicerydów wracają do normy.

Skąd wiadomo, że całodobowy profil glikemii jest w normie?

Stężenia glukozy zmieniają się podczas całej doby. Fizjologicznie wyższe są w godzinach rannych, obniżają się w godzinach wieczornych. Infekcje powodują, że glikemie rosną w całym profilu dobowym. Inaczej jest ze stresem – ten zwykle powoduje okresowe zwyżki cukrów. Aby nad tym zapanować, diabetyk musi posiadać sporą wiedzę, jak reagować w konkretnym przypadku, a to w największym stopniu zależne jest od sposobu leczenia (czy przyjmuje leki doustne czy insulinę). Warto zapytać swojego diabetologa, jak adekwatnie do naszej terapii radzić sobie w różnych sytuacjach, które mają wpływ na poziom naszego cukru we krwi. Aby zapanować nad glikemią konieczna jest regularna samokontrola. Trudno jednak dokonywać pomiarów glikemii bez przerwy. W zależności od formy leczenia ograniczającego wzrost naszych cukrów, lekarz z reguły określa częstotliwość pomiarów dla danego pacjenta. Jeżeli jest to leczenie za pomocą insuliny, z reguły oznaczenia dokonywane są przed posiłkami w celu ustalenia dawki insuliny, okresowo także 2 godziny od rozpoczęcia posiłku celem weryfikacji czy zastosowany preparat insuliny jest odpowiedni dla danego posiłku i stylu życia. Po wielu latach choroby nie jesteśmy skorzy do zbyt częstego nakłuwania palca, aby skontrolować stężenie glukozy. Opuszki palców w miejscach nakłuć stają się twarde. Obecnie nowe systemy kontroli glikemii bez konieczności ciągłego kłucia palców, dają szansę na zmianę podejścia do tego problemu. Warto jednak pamiętać, że smarowanie opuszek palców maściami natłuszczającymi pomaga odżywić mikrokrążenie i odbudować zrogowaciały naskórek.

Cukier czy hemoglobina glikowana?

Niektórzy pacjenci zmęczeni codziennymi badaniami glikemii, wolą raz na 3 miesiące dokonać kontroli odsetka hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Parametr ten daje wgląd w długookresowe wyrównanie, ale jego rola jest większa. Jego wartości pokazują w pewnym uproszczeniu, na ile nasze tkanki są przecukrzone, czy i na ile nadmiar glukozy spowodował uszkodzenie naszych tkanek, w tym naczyń krwionośnych, nerwów, a wiec całego naszego ustroju. Problem w tym, że na wartość odsetka hemoglobiny glikowanej wpływają m.in. wahania stężenia glukozy. Oznacza to, że jeżeli dana osoba często ma niedocukrzenia, a następnie reaktywne wzrosty glikemii po niedocukrzeniach, wówczas wartość HbA1c wypadnie podobnie, jak u chorego który glikemie ma na stabilnym poziomie. Z tego powodu pomiar hemoglobiny glikowanej jest ważny, ale nie zastępuje dokonywania codziennych pomiarów. Nowoczesne technologie pozwalają na zastosowanie systemów ciągłego oznaczania glikemii za pomocą sensorów wszczepianych podskórnie i analizy naszych zachowań prawie natychmiast po odczycie wyniku.

Na wartość hemoglobiny glikowanej mają wpływ także inne parametry, jak stężenie hemoglobiny we krwi, kreatyniny i inne wchodzące w interakcję z jej oznaczeniem. Istnieją inne białka, takie np. jak fruktozamina, które mają krótszy czas przeżycia w ustroju aniżeli hemoglobina glikowana i lepiej oddają krótkookresowe wahania glikemii. Tutaj jednak problem polega na braku standaryzacji metody jej oznaczania w większości laboratoriów. Z tego powodu okazuje się, że w chwili obecnej nic nie zastąpi codziennej kontroli stężenia glukozy. To co na naszych oczach zmienia się, to możliwości stosowania nowych systemów do jej oznaczania. Chociaż dla wielu osób są one jeszcze zbyt drogie, ale liczymy, że ich upowszechnienie spowoduje dostosowanie możliwości ich stosowania przez coraz większą liczbę pacjentów.

dr med. Beata Mrozikiewicz-Rakowska
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii CSK WUM

Patronem merytorycznym tekstu jest firma Sanofi

Źródło: diabetyk.org.pl